مورفولوژی خارجی در حشرات

حشره موجودی است که بدن آن از سه قسمت سر، قفسه سینه و شکم تشکیل شده است. در قسمت سر حشرات، چشمهای ساده و مرکب، شاخک‌ها و قطعات دهانی از اهمیت زیادی برخوردارند. در قسمت قفسه سینه پاها و بال‌ها قرار دارند و در قسمت شکم تخم ریز، سرسی‌ها و آلت جفت‌گیری مشاهده می‌شود.

شکم (Abdomen)
- تخم ریز
- سر سی‌ها
- آلت جفت‌گیری

بدن حشرات
- سر (Head)
- قفسه سینه (Thorax)
- شکم (Abdomen)
قفسه سینه (Thorax)
- پاها
- بال‌ها
سر (Head)
- چشم‌های مرکب و ساده
- شاخک‌ها
- قطعات دهانی
سر در حشرات از درزها و نواحی مختلفی تشکیل شده که مهمترین این درزها عبارتند از :
درزی که بین پیشانی و لب بالا قرار گرفته است که به آن درز اپیستومال (Epistomal ) گفته میشود. طرفین این درز، درزهای زیر گونه‌ای (Subgenal suture ) هستند. در قسمت بالای پیشانی و در قسمت زیر چشم‌های مرکب، گونه (Gena ) دیده می‌شود. فرق سر و لب بالا و ناحیه‌ای که بین پیشانی و لب بالا قرار دارد کلیپئوس (Clypeus) گفته می‌شود.

از نظر طرز اتصال سر به بدن در حشرات سه وضعیت دیده می‌شود :
1- اورتوگناتوس (Orthognathous ) حشراتی هستند که جهت سر به سمت پائین بوده و دارای یک زاویه ۹۰ درجه با بدن است؛
2- پروگناتوس (Prognathous ) حشراتی هستند که قطعات دهانی‌شان در امتداد محور طولی بدن قرار دارد مثل سوسک‌های زمینی خانواده کارابیده (Carabidae)؛
3- اوپیستوگناتوس (Opisthognathous ) حشراتی هستند که قطعات دهانی به سمت زیرین سر قرار دارد و یک زاویه حاده‌ بین این قطعات دهانی سر، با محور طولی بدن وجود دارد. از جمله اجزای حسی مهم در قسمت سر شاخک بوده که در حشرات دارای انواع مختلف است مثلاً شاخک‌ها ممکن است مویی باشد که به آن‌ها ستاسئوس (Cetaceous ) گفته می‌شود نظیر شاخک در آسیابک‌ها .
شاخک ممکن است نخی یا فیلی‌فرم (Filiform ) باشد مثل سوسک‌های خانواده کارابیده (Carabidae) شاخک تسبیحی در موریانه‌ها، شاخک چماقی در کفش‌دوزک‌ها، شاخک اره‌ای و شآن‌های و پروش و شاخک آریستایی در گروه‌های مختلف حشرات دیده می‌شوند.
قطعات دهانی در حشرات عبارتند از :
- یک لب بالا (Labrum)
- دو آرواره بالا (Mandibles)
- دو آرواره پائین (Maxillae)
- یک لب پائین (Labium)
- یک عضو چشایی (Hypopharynx)

قطعات دهانی نشان دهنده نحوه تغذیه در گروههای مختلف حشرات است و بر اساس نوع تغذیه قطعات دهانی دچار تغییراتی می‌شوند. در حشراتی که دارای قطعات دهانی سائیده هستند مثل ملخ‌ها آرواره‌های بالا کاملاً رشد کرده و حالت سائیده دارند. آرواره‌های پائین و قسمت‌هایی که مربوط به لب پائین هستند رشد چندانی نکرده‌اند. در حالیکه در حشراتی مثل سن‌ها که دارای قطعات دهانی زننده و مکنده هستند و از شیره گیاهان تغذیه می‌کنند، و همچنین در پشه‌های خانواده کولیسیده (Culicidae) مشاهده می‌شود که آرواره‌های بالا و پائین تبدیل به زایده‌های سوزن مانندی شده که وارد پوست بدن می‌شود و از طریق مجاری که در کابین‌های فانیکس قرار دارد عمل مکیدن صورت می‌گیرد.
در پروانه‌ها که دارای قطعات دهانی مکنده هستند بخشی از لب پائین بنام گالئا (Galea) تبدیل به خرطوم شده و سایر قسمت‌های قطعات دهانی مثل آرواره‌های بالا و پائین در اکثر پروانه‌ها از بین رفته و تنها بخشی از لب پائین تبدیل به زایده خرطوم مانندی شده که به وسیله آن شهد گیاهان را می‌مکند. در حشرات لیسَنده مثل دیپ ترا (Diptera) بخشی از لب پائین تبدیل به یک عضو اسفنج مانندی می‌شود که در سطح آن شیارهایی وجود دارد. آب در داخل لوله‌های مویین جریان پیدا می‌کند و از طریق این مجرا، وارد مجرای غذایی می‌شود. در قسمت قفسه سینه پاها قرار دارند.

قسمت‌های مختلف پا در حشرات
- پیش‌ران (Coxa)
- پی‌ران (Trochanter)
- ران (Femur)
- ساق (Tibia)
- پنجه (Tarsus)
- ناخن‌ها (Claws)
اختلاف بین بندپایان و حشرات در اینست که در بعضی از بندپایان مثل کنه‌ها یک عضو دیگر به نام پاته‌لا که در واقع دومین قسمت پی‌ران است، وجود دارد ولی در حشرات این قسمت مشاهده نمی‌شود.
رگبالهای طولی بال حشرات
- رگبال کناری (Costa)
- رگبال زیر کناری (Subcosta)
- رگبال شعاعی (Radius)
- رگبال میانی (Media)
- رگبال بازویی (Cubitus)
رگبال آنال (Anal veins)
- رگبال ژوگال (Jugal veins)
البته ممکن است در همه گروه‌های مختلف حشرات، رگ‌بال‌ها را نبینیم، ولی بر اساس تفاوت‌هایی که در رگ‌بال‌های حشرات وجود دارد آن‌ها را گروه‌بندی می‌کنیم.
آیا پا در حشرات گیاه خوار یا شکارگر تفاوت دارد؟
پا در حشرات دارای انواع مختلفی است. پاهای رونده، پاهای دونده و یا پاهای شکاری. حشراتی مانند مانتیدها دارای پاهای شکاری هستند که در این پاها ران و ساق رشد بسیار زیادی کرده است که زوائد خار مانندی در سطح درونی خود دارد که بوسیله آن می‌تواند میزبان‌های خود را که عموماً گونه‌های آفت هستند را شکار بکنند. در حالیکه در حشرات آفت، پاها از نوع رونده و دونده هستند.

شته Phylloxera

حشرات این خانواده که با خرطوم خود از شیره گیاهی تغذیه می کنند ، دارای تعداد زیادی از گونه ها و از آفات مهم و درجه اول گیاهان صنعتی ، زینتی ، باغبانی ، سبزیکاری ، جنگلی و غیره بوده و از اهمیت اقتصادی زیادی برخوردار میباشند .

شته ها علاوه بر تغذیه از شیره گیاهی در انتقال بیماریهای ویروسی نقش مهمی ایفا می کنند .

عده ای از شته ها باعث پیچیدگی برگ و یا تغییر شکل شاخه ها گردیده و برخی بر روی قسمتهای گیاهان میزبان تشکیل گالهای گوناگونی را می دهند .

                                  

(شته سبز هلو)                          (شته روسی گندم)                    (شته هلو)

ادامه مطلب در پیوند

حشره شناسی

گذشته‌های دور تا کنون حشرات به شکل‌های مختلف با زندگی انسان ارتباط داشته‌اند و براساس این ارتباط حشرات را به دو گروه تقسیم می‌کنیم:
1- حشرات مفید؛
2- حشرات مضر.
­ حشرات مفید:
اولین گروه از حشرات مفید، حشرات گرده افشان هستند. گرده افشانی به معنای انتقال گرده از پرچم به مادگی گل دیگر است. بعضی از گیاهان مقادیر زیادی گرده تولید می‌کنند که باد مهمترین عامل انتقال آن‌ها محسوب می‌شود، ولی اکثر گیاهان مقادیر بسیار کمی گرده تولید می‌کنند که این گیاهان برای گرده افشانی خودشان نیاز قطعی به عامل خارجی دارند که مهمترین آن‌ها حشرات هستند. در بین حشرات زنبورهای بالاخانواده‌ی آپویداها (Apoidea) مخصوصاً زنبور عسل با نام علمی آپیس ‌میلی‌فرا (Apis mellifera) از بیشترین اهمیت برخوردار است.
دومین گروه از حشرات، حشراتی هستند که تولید فرآورده‌های تجاری و غذایی می‌کنند. از جمله‌ی این فرآورده‌ها عسل و موم است که توسط زنبور عسل و بعضی دیگر از گونه‌های زنبورهای خانواده آپیده ( Apoide ) تولید می‌شود. از دیگر این فرآورده‌ها ابریشم است که توسط پروانه کرم ابریشم با نام علمی بومبیکس موری ( Bombyx mori ) از خانواده بومبوسیده ( Bombycidae )و بعضی دیگر از گونه‌های این خانواده تولید می‌شود. یکی دیگر از فرآورده‌ها لاک است که در کشورهای جنوب شرق آسیا توسط نوعی شپشک تولید می‌شود. این شپشک در سطح ساقه بعضی از گیاهان مثل گونه‌های خاصی از انجیر، ترشحاتی تولید می‌کند. ضخامت لاک در بعضی از ساقه‌ها به یک سانتی‌متر می‌رسد، که کشاورزان برای استخراج لاک، این ساقه‌ها را بریده و به تمام نقاط دنیا صادر می‌کنند. و بعنوان وسیله‌ی آرایشی، یا آزمایشگاهی کاربرد دارد.

ادامه مقاله در ادامه مطلب

اهمیت زنبورهای تریکوگراما در مبارزه بیولوژیک

یکی از روش‌های مبارزه با آفات گیاهان زراعی استفاده از حشرات مفید موجود در طبیعت می‌باشد. بدین نحو که این حشرات می‌توانند حشرات زیان‌آور را به نفع انسان از بین ببرند. با جمع‌آوری این حشرات از طبیعت و پرورش و ازدیاد انبوه آن در انسکتاریوم و رهاسازی در مزارع و باغات برای مبارزه با آفات استفاده می‌شود. زنبورهای تریکوگراما یکی از این حشرات مفید در طبیعت غنی استان مازندران بوده و انگل تخم پروانه تعدادی از حشرات از قبیل کرم ساقه‌خوار برنج، کرم ساقه‌خوار ذرت، کرم سبز برگخوار برنج، کرم غوزه پنیه، کرم سیب و کرم گلوگاه انار و قبل از بروز خسارت آفت روی گیاه تخم‌ها را مورد حمله قرار داده و فاسد می‌نماید .

در کشور ما مبارزه با آفات گیاهان زراعی با استفاده از این زنبور سابقه کوتاهی دارد. و در بعضی از کشورهای جهان حدود 90 سال قبل مبارزه با آفات با بهره‌گیری از این زنبور شروع گردیده و در سطوحی معادل چند میلیون هکتار کاربرد دارد